Çocuğum İçine Kapanık, Çekingen ve Konuşmayı Sevmiyor…

İyi günler. 8 yaşında bir oğlum var. İçine dönük; konuşmayı sevmiyor ve sorumluluk aldıramıyorum. Bu tip davranış bozukluğu düzelmesi için kardeşi ile odasını ayırarak hem davranışlarını düzeltip sorumluluk duygusunu geliştirmeyi hedefliyorum. Arkadaşları ile vakit geçirmek istiyor. Görüşlerinizi merakla bekliyorum.

Saygılar…

Merhaba Aslıhan Hanım,

İçedönüklük, daha çok kalıtsal faktörlerden etkilenen bir kişilik yapısıdır. İçedönük çocuklar, başkalarıyla olan ilişkilerini en alt seviyede tutar ve daha çok bireysel hareketleri tercih ederler. Arkadaşlarıyla oyun oynamaya pek istekli değildirler. Bir köşede kendi başlarına sessizce oturmayı tercih ederler bu nedenle çok az sayıda arkadaşları olur. Konuşma yeteneği gelişiminde gecikme olur, kendini ifade etmede akranları kadar başarılı değildirler. Kendisine söylenenleri duymamış gibi hareket edebilir. Anne-babalarına karşı ilgisiz davranabilir hatta onları görmezlikten bile gelebilirler.

Verdiğiniz bilgileri dikkate aldığımızda (konuşmayı sevmemesi, sorumluluk almak istememesi) oğlunuzun içedönük bir yapısı olduğunu düşünebiliriz ancak kesin kanaate varmak için bu bilgiler yeterli değil çünkü aynı zamanda arkadaşlarıyla vakit geçirmeyi istemesi de acaba olumsuz davranışlarının temelinde farklı sebepler olabilir mi diye düşündürüyor. Çünkü bazen içedönüklükle eş anlamlı olarak da kullanılan çekingenlik de olabilir bu davranışlarının temelinde.

Çekingenlik, korku ve tedirginliğin bulunduğu bir tepkisizlik ya da geri çekilme durumudur. Kişi, herhangi bir eylemi yaparak başarısızlık ve yetersizlik durumuyla karşılaşmaktansa hiçbir şey yapmamayı tercih eder. Şayet oğlunuz sizden aşırı baskı görüyor ve davranışları noktasında sürekli eleştiri alıyorsa ya da böyle hissediyorsa kendini hep geri çekiyor olabilir bu noktaları da dikkate almanızı öneririm.

Belli yaşa gelen çocukların özellikle de farklı cinsiyete sahip iseler imkânlar ölçüsünde odalarını ayırmak gerekir. Kardeşi ile odasını ayırmanızın temelinde bu sebepler varsa sıkıntı yok ancak oğlunuz kardeşi ile aynı odada olmaktan çok mutlu ama siz sırf onu cezalandırmak için odasını ayırıyor ve onu izole ediyorsanız bu durumda farklı sıkıntılar ortaya çıkabilir, oğlunuz size daha da çok tepki geliştirebilir.

Oğlunuzun gerek içedönük bir yapısı olsun gerekse de çekingen olsun gerekse de sorumluluk bilinci yeterince gelişmemiş olsun neredeyse tüm uzmanların üzerinde ittifak ettiği bazı tavsiyelerde bulunacağım, bu tavsiyeleri sabırla uyguladığınızda inşallah olumlu gelişmeler olduğunu gözlemleyeceksiniz.

1-Oğlunuzun sıkıntılarını aşmada ona yardımcı olmak için sabırlı ve kararlı olun,

2- Öncelikle siz oğlunuzun olmasını istediğiniz gibi hareket edin, böylece o da sizi örnek alarak istediğiniz gibi hareket etmeyi öğrenebilsin,

3-Arkadaşlarıyla veya diğer çocuklarla oynamasına imkân sağlayın,

4-Oğlunuzun iletişim kurma, konuşma çabalarını teşvik edin, (Diğer çocuklarla ya da yetişkinlerle yetersiz de olsa konuşma çabalarını gördüğünüzde sözlü yada sözsüz mesajlarla destekleyin. )

5-Olabildiğince duygusal süreçlere yoğunlaşın, (İçedönük çocukların en önemli eksikliklerinden biri duygusal tepkilerdir. Bu nedenle, özellikle çocukla birlikte yapılan paylaşımlarda heyecansal durumları olabildiğince yaşamaya ve yaşatmaya çalışın),

6-Küçük başarılar kazanmasına izin verin, (Mesela oğlunuzla yarışırken belli etmeden ona çeşitli kolaylıklar sağlayarak sizi yenmesine izin verebilirsiniz. Böylece oğlunuzun kendine güven duygusunu geliştirmesine katkı sağlayabilirsiniz.)

7-Yaşına uygun sorumluluklar verin, (Sorumluluklarını yerine getirdiğinde ise önceden şartlandırmış olmamak koşuluyla olumlu geribildirimlerde bulunarak yeni sorumluluklar almasını cesaretlendirebilirsiniz.)

8-Oğlunuz sorumlulukları noktasında hata yaptığında hatasını telafi için fırsat verin, (Mesela herhangi bir eşyasını kırdığında oğlunuza onu tamir etmesi için zemin hazırlamanız, onun daha sorumlu yetişmesine zemin hazırlayacaktır.)

9-Oğlunuzun sorumluluklarını paylaşmayın, (Çünkü çocuklarımızın yapması gereken bir işi biz yaptığımızda artık o işi bizim sorumluluğumuz olarak görür. Mesela odayı ya anne toplar, ya çocuk. Bu nedenle siz oğlunuzun sorumluluklarını ona bırakın ve yerine getirmesi için sabırla bekleyin.)

10-İlk kez yerine getirmeye başladığı sorumluluklarında mükemmeliyetçi olmayın,  (Mesela oğlunuz ilk kez topladığı odasını yarım yamalak toplamışsa “Bu nasıl oda toplamak böyle!” yerine “ilk deneme için gayet iyi aferin!” demek sorumlulukları üzerine alması için onu cesaretlendirecektir.)

11-Sorumluluk duygusunu yerleştirmede en büyük etken, sevgi ve güvendir. Oğlunuzdan asla sevginizi esirgemeyin, ceza aracı olarak kullanmayın. Kendine güvenini artıracak etkinliklerde onu destekleyin,

12-Oğlunuzun sorumsuz davranışları için en iyi çare, “davranışlarının sonucunu kabul etmesini” sağlamaktır. Oğlunuza yaptığı hatanın sonucu oluşan acıyı çekmesini kabullenmesini sağlayın. Böylece bir dahaki sefere daha dikkatli olacaktır.

13-Oğlunuzun, sevildiği, istendiği ve sizin için önemli olduğu duygusunu kazanmasını sağlayın,

14-Oğlunuzun duygularına saygı gösterin, Oğlunuzun zaman zaman öfke, kaygı, neşe, korku vb. yaşaması aslında gerçek dünya ile olan bağını güçlendirir. Böyle durumlarda duygularını engellemek yerine empati yaparak ona sakinleştirici bir şekilde yaklaşın,

15-Oğlunuzun yaptıkları ile ilgili olumlu geribildirimlerde bulunun, davranışları içerisinde özellikle olumlu olanları ön plana çıkarın ve takdir edin.

Paylaşmak Güzeldir

• 

•