Çocuğun Kişilik Gelişiminde Ailenin Etkisi

Çocuğun sağlıklı kişilik gelişimi, sağlıklı aile içi etkileşim ve iletişime dayanmaktadır.

Birey yalnızca fiziki çevresinin değil aynı zamanda sosyal çevresinin de etkisi altındadır. İçinde yaşadığı toplumdaki gelişmeleri, olayları, kuralları ve değerleri öğrenir ve bir dünya görüşü kazanır. Aile, bir çocuğun sağlıklı büyümesi, gelişmesi ve topluma faydalı bir birey olarak yetişmesi için gerekli birincil ortamdır. Ancak aile ortamının sağlıklı olabilmesi ailede yaşanılanlara bağlıdır. Aile içinde yaşanılan her şey, çocuğun davranışlarını, duygularını ve tutumlarını belirler. Çocuğun aile ortamında gördükleri, yaşadıkları onun kişiliğinin belirlenmesindeki en önemli etkenlerden biridir. Dolayısıyla, çocuğun sağlıklı kişilik gelişimi, sağlıklı aile içi etkileşim ve iletişime dayanmaktadır.

Çocuğun bedensel, zihinsel, ruhsal ve sosyal gelişimi sevgi dolu sıcak bir ortamda yetişmesine bağlıdır. Böyle bir ortamı sağlayan ilk ve temel topluluk şüphesiz ki ailedir. Herkes, ailesinin bedensel özelliklerini taşıdığı gibi, düşüncelerini, inançlarını, tutumlarını, davranışlarını da taşır. Çünkü birey bütün bunları çoğu zaman bilinçsizce, ailenin hayatından, uygulamalarından öğrenir.

Ailenin çocuk için önemi sadece onun maddi ihtiyaçlarını karşılamaktan kaynaklanmaz. Çünkü çocuğun maddi ihtiyaçları farklı şekillerde karşılanabilir, fakat aile ortamında sağlanan sevgi ve güven ortamını başka yerlerde sağlamak oldukça güçtür. Çocuk için özellikle anne sevgisi çok önemlidir. Anne sevgisinden yoksun kalan çocuk, diğer ihtiyaçları giderilse dahi psikolojik açıdan tutarsız davranışlar göstermeye her zaman meyillidir.
   

Günümüz çağdaş dünyası kişiliğini, zekâsını ve yeteneklerini de geliştirmiş, kendine güveni olan, sorumluluk bilincine sahip bireyler aramaktadır.

Eğitim sadece okulların sağladığı bir avantaj değildir. Çocuklar için asıl eğitim evde alınan eğitimdir. Uzmanlar bir çocuğun kişiliğinin temellerinin 0-3 yaşları arasında atıldığını belirtir. Bu yaşlarda çocuk tamamen evde aileye bağımlıdır. Bu nedenle aile de verilen eğitimin okul eğitiminden önemsiz görülmesi düşünülemez.

Ailede verilen eÄŸitim sadece yanlışların düzeltilmesi, öğütlerde bulunmak, uyarmak anlamına gelmez. Çocuk eÄŸitmek, yetiÅŸtirmek, çocuÄŸun kiÅŸiliÄŸinin tüm potansiyelinin geliÅŸebileceÄŸi bir ortamı okul dışında ve okulu tamamlayıcı olarak ev içinde saÄŸlamak ve bunun iÅŸlevselliÄŸini temin etmek demektir. Uçakların uçuÅŸa hazırlandığı havaalanları gibi ev ortamları da çocukların hayata hazırlandıkları yaÅŸama uçuÅŸ alanlarıdır. Çocuk eÄŸitiminin bir bölümünü yuva ve okullar yüklenmiÅŸse de, çocuk yaÅŸamının 1/4′ünü okulda, 3/4′ünü evde geçirir. Bu açıdan bakıldığında çocukların yetiÅŸtirilmesinde anne-babanın rolü çok daha büyük ve önemlidir.

Anne-babaların çocuklarının normal bir sosyal ve kişilik gelişiminin olması ve sağlıklı bir psikolojik yapıya sahip olmaları için dikkat etmeleri gereken bazı ilkeler şunlardır;

• Dengeli eÄŸitim ve yönlendirme,
• Anne babanın kendi aralarındaki söz ve davranış birliÄŸi,
• ÇocuÄŸa karşı aşırı hoÅŸgörü veya aşırı disiplin uygulamalarından kaçınmaları,
• ÇocuÄŸa verilen tepkilerin yersiz ve abartılı olmaması,
• Güzel ve faydalı ÅŸeylerde çocuÄŸun davranışlarının onaylanması ve ödüllendirilmesi,
• Hatalı durumlarda uyarılma ve gerekiyorsa uygun bir ÅŸekilde cezalandırılmaları,
• Yapılan yanlışları sadece kızarak deÄŸil nedenini mantık çerçevesinde açıklamaları,
• Onlara deÄŸer vermeleri, söz hakkı tanımaları,
• KiÅŸilik yapılarına saygılı olmaları, sevildiklerini hissettirmeleri,
• Onlara güven duygusunu aşılamaları,
• Sosyal ve psikolojik geliÅŸimini yakından takip etmeleri,
• Gösterilen davranış problemlerine karşı duyarlı olmaları,
• Kendi psikolojik çatışmalarını çocuklara yansıtmamaları ile daha saÄŸlıklı çocuk yetiÅŸtirme mümkün olacaktır.

Not: ÇocuÄŸun KiÅŸilik GeliÅŸiminde Ailenin Etkisi adlı dosya çocuÄŸun kiÅŸilik geliÅŸimi yazı dizisinin ikincisidir. Dizimizin bir sonraki yazısı: ‘ÇocuÄŸun KiÅŸilik GeliÅŸiminde ArkadaÅŸ Çevresinin Etkisi’ olacaktır.

Paylaşmak Güzeldir

• 

•