Propolis nedir, Faydaları nelerdir?
PRATİK SAĞLIK | admin | 17 Mart, 2020 | 1.482 kere okundu
Propolis, arıların iÄŸne yapraklı aÄŸaçlardan, bitkilerin tomurcuk, yaprak, gövde ve salgılarından topladığı maddeleri baÅŸlarında bulunan salgı bezlerinden salgıladıkları enzimlerle iÅŸleyerek ürettiÄŸi, reçine benzeri bir üründür. Antioksidan ve antimikrobiyal özelliÄŸi bulunan propolisi arılar, bacillus larvae gibi bakteri ve mantar enfeksiyonlarına karşı kovanlarını korumak, peteklerin hijyenini saÄŸlamak, diÄŸer böcek ve hayvanların kovana giriÅŸini engellemek için kullanır. Ayrıca kovan içinde yer alan bal peteklerini güçlendirmek ve çatlakları onarmak için de kullanılan propolis sayesinde arılar, kovana koruyucu bir kanaldan girip çıkarlar. Böylece hem kovanın hem de kendilerinin hijyeni saÄŸlanmış olur. Yunanca’da giriÅŸ ve savunma anlamına gelen “pro” ve ÅŸehir anlamına gelen “polis” kelimelerinin birleÅŸiminden oluÅŸan propolis, arıların kovanlarının güvenliÄŸini ve hijyenini saÄŸlamak için ürettiÄŸi bir tür reçinedir. ÇoÄŸunlukla koyu kahverengi renkte ve kendine has bir kokuya sahip olan propolis, arı poleninden farklı ve çok daha zengin bir içeriÄŸe sahiptir. Tarih boyunca insanlar tarafından farklı enfeksiyonların tedavisinde ilaç olarak tüketilen bu ürün üzerine günümüzde pek çok çalışma yapılmış ve yapılmaya devam etmektedir. Bu çalışmalar, insan saÄŸlığına faydasının yanı sıra, farklı bölgelerdeki bitkilerden toplanarak arılar tarafında üretilen propolis içeriÄŸinin, temel bileÅŸenler açısından deÄŸerlendirildiÄŸinde birbirine benzediÄŸini ve mevsimler arasında üretilen propolis içeriÄŸinde belirgin bir fark olmadığını göstermiÅŸtir.
Propolis Nedir?
Arıcılar arasında preboli ya da arı zamkı olarak da bilinen propolis, arıların kovan içinde yer alan peteklerin sterilizasyonunu saÄŸlamak, dışarıdan gelen böcek, mantar, bakterilere karşı kovanı korumak, bal peteklerini onarmak ve güçlendirmek için kullandığı bir üründür. Arılar, propolisi üretmek için baÅŸta iÄŸne yapraklı aÄŸaçlar olmak üzere pek çok bitkinin gövde, yaprak, tomurcuk ve nektarlarından elde ettiÄŸi maddeleri, kendi salgılarıyla biyokimyasal deÄŸiÅŸime uÄŸratırlar. Propolis, antibakteriyel özelliÄŸi sayesinde kovanın hijyenini saÄŸlamak ve reçinemsi özelliÄŸiyle de kovanın savunmasını güçlendirmek için de kullanılır. ÇoÄŸunlukla koyu kahverengi olan propolisin rengi, toplandığı bölgeye göre ÅŸeffaf, kırmızı, sarı ve yeÅŸil renklerde olabilir. Zengin bir içerikten oluÅŸan propolis, tarih boyunca insanlar tarafından ilaç olarak kullanılmıştır. Günümüzde ise kullanımının saÄŸlığa olumlu etki yarattığına dair bazı bilimsel çalışmalar bulunur. Sıklıkla kullanılan kavak tipi propolisin içeriÄŸinde 150′ye yakın biyoaktif bileÅŸen olmak üzere yaklaşık 300 farklı bileÅŸiÄŸe rastlanmıştır. Arı poleninden farklı olarak B1, B2, C, E vitamini barındıran propolis ayrıca çinko, bakır, demir, kalsiyum, magnezyum, sodyum ve potasyum gibi mineraller açısından da zengindir. Ä°nsanlar tarafından kullanıldığında zararlı virüs ve bakterilerin yok edilmesine yardımcı olduÄŸu bilinen propolis, yetiÅŸkinler ve çocuklar tarafından bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi için kullanılabilen doÄŸal bir üründür. Mantarlara karşı da etkili olduÄŸu bilinen propolis, tüm bunların yanında antioksidan ihtiyacının karşılanması için de kullanılabilir. Ancak iÅŸlenmemiÅŸ propolis, sindirilmesi güç, bal mumu benzeri bir maddeyle karışık hâldedir. DoÄŸada bulunan propolisin yaklaşık yarısını oluÅŸturan bal mumu benzeri maddenin, reçine benzeri besleyici kısmından ayrıştırılması önemlidir. Propolisin doÄŸru ÅŸekilde bal mumundan ayrıştırılması, ürünün sindirilebilirliÄŸi açısından son derece önemlidir. Bu iÅŸlem, propolisin bitki ve larva kalıntılarından da ayrışmasını saÄŸlar. Bu yüzden doÄŸadan kazınarak toplanan iÅŸlenmemiÅŸ ürünlerin tüketilmesi önerilmez.
Propolis Faydaları Nelerdir?
%50 oranında reçine, %30 bal mumu, %10 esansiyel ve aromatik yaÄŸlar, %5 polen ve %5 mineral madde ve organik kalıntılarda oluÅŸan propolisin, insan saÄŸlığı üzerinde pek çok olumlu etkisi bulunduÄŸu saptanmıştır. Propolis, faydaları bakımından oldukça zengin bir üründür. Antibakteriyel, antiviral, antifungal ve antienflamatuar içeriÄŸinin yanı sıra pek çok farklı rahatsızlık için de önleyici ve tedavi edici özelliÄŸi bulunduÄŸu bilinir. Propoliste yer alan etanol ekstraktı (faydalı bileÅŸenlerin ayrıştırılarak tüketime hazır hâle getirilmesi iÅŸlemi) bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olur. Etanol ekstraktı, aynı zamanda iltihap önleyici, antibakteriyel, antiviral, antifungal, antioksidan ve lokal anestezik gibi özelliklere sahiptir. Propolis içeriÄŸinde yer alan kafeik asit fenil ester ve clerodane diterpenoidin de kanserli hücrelerin geliÅŸimini engellediÄŸi ve saÄŸlıklı hücrelerin, kanserli hücreye dönüşme ihtimalini azalttığı düşünülmektedir. Meme, cilt, gırtlak, karaciÄŸer, kolon, mesane, ve yumurtalık kanseri tedavisinde rol oynadığı öne sürülür. Bu içeriÄŸin karaciÄŸeri zararlı maddelere karşı koruduÄŸu da yapılan sınırlı çalışmalarda görülmüştür. Propolis içeriÄŸindeki diÄŸer etken maddelerin adenovirüs ve influenza gibi virüslere karşı etkili olduÄŸu, yara iyileÅŸmesinde rol oynadığı da aynı sınırlı çalışmalarda saptanmıştır. Propolisin içeriÄŸinde yer alan bioflavonoidler ise virüslere karşı etkin koruma saÄŸlar. Bazı araÅŸtırmalar, propolisin soÄŸuk algınlığı ve grip gibi rahatsızlıkların iyileÅŸmesine yardımcı olduÄŸunu gösterir. DiÅŸ macununa eklenerek kullanılan propolisin, ağızda bakteri oluÅŸumunu azalttığı, diÅŸ etlerinde var olan bazı rahatsızlıkları iyileÅŸtirmeye yardımcı olduÄŸu düşünülür. Propolisin cilde faydaları, çoÄŸunlukla yara ve yanıkların iyileÅŸtirilmesi ile sınırlıdır. Hücre büyümesini hızlandırdığı için cilt yanıklarının daha hızlı iyileÅŸmesinde etkili olan propolisin, ülseratif kolit, ülser, mide ve bağırsak kanserlerinin yanı sıra diÄŸer gastrointestinal sistem rahatsızlıklarına karşı koruma saÄŸladığı ve bu hastalıkların tedavisine de yardımcı olduÄŸu yönünde sınırlı çalışmalar bulunur. Aynı çalışmada propolisin, helicobacter pylori gibi saÄŸlık üzerinde olumsuz etkisi bulunan patojenleri etkili bir ÅŸekilde yok ettiÄŸi de gösterilir. Sıklıkla sorulan “Propolis faydaları nelerdir?” sorusu bu ÅŸekilde yanıtlanabilir.
Propolis Nasıl Kullanılır?
Arıların, ağaç ve bitkilerden topladığı maddeleri, kendi salgılarıyla biyokimyasal etkileşime sokmaları sonucu oluşturduğu propolisin, insan sağlığı üzerinde olumlu etkileri olduğu bilinir. Özellikle bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi, ağız ve boğazda var olan rahatsızlıkların giderilmesinde etkili olduğu düşünülen propolis, suda çözünür damla, tablet, kapsül, krem, sprey, şurup ve toz formlarında bulunur. Formlarının çeşitliliği nedeniyle genel olarak propolis kullanımının oral ya da cilt üzerine sürülerek yapıldığı söylenebilir. Damla propolis, ağız yaraları ve boğaz enfeksiyonları için sıvı ve katı gıdalara damlatılarak tüketilebileceği gibi gargara yapılarak da kullanılabilir. Tablet ve kapsül propolis, bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi ve uyku problemlerinin giderilmesi amacıyla su ile birlikte yutularak; krem propolis, küçük yanık ve yaraların tedavisi için cilt üzerine sürülerek kullanılır. Sprey formda olan propolis boğaz enfeksiyonlarının tedavisine yardımcı olarak boğaza sıkılarak, şurup ise öksürük ve ağız yaraları için uygulanır. Toz formunda olan propolisin ise bal ile birlikte tüketildiğinde daha etkili olduğu bilinir. İçeceklere ve yoğurda eklenerek tüketilebilir. Hastalıkların tedavisi için propolis kullanılmadan önce mutlaka hekime danışılmalı ve hekimin belirlediği doz ve sürede kullanılmalıdır.
Propolis Kullanmadan Önce Dikkat Edilmesi Gerekenler
Propolis kullanımından önce ürünün kullanım talimatları dikkatlice okunmalı, kişiyi şüpheye düşürecek bir durumun varlığında mutlaka hekime danışılmalıdır. Ayrıca kronik hastalığı olan kişiler de propolis kullanmadan önce mutlaka hekime danışmalıdır. Propolis kullanımından önce dikkat edilmesi gerekenlerin bir kısmı şunlardır:
- Propolisin içeriğinde yer alan doğal bileşenlerden bazıları kanın pıhtılaşmasını yavaşlatabilir. Bu yüzden planlanan bir operasyon öncesinde propolis ve diğer doğal, bitkisel ürün ya da ilaçların tüketimi bırakılmalıdır.
- Bala alerjisi olan kişilerin propolis tüketmemesi önerilir.
- Gebe ve emziren annelerin, propolis kullanmadan önce hekime danışmaları son derece önemlidir.
- Propolis alkol ile birlikte kullanılmamalıdır.
- Astım gibi solunum ile ilgili rahatsızlığı olanların, propolis kullanımından önce hekimden görüş almaları gerekir.
- Propolis de dahil olmak üzere hiçbir doğal ya da bitkisel ürün, yüksek miktarda tüketilmemelidir.
- Propolisin uzun süre ile kullanımı alerjik reaksiyonlara yol açabilir.
Sağlıklı günler dileriz. (Kaynak: https://www.medicalpark.com.tr/propolis-nedir/hg-2263)
