Zihniniz Açılsın, Hafızanız Kuvvetlensin

Zihin açıklığı için bir şeyler yapmanız yalnızca iyi bir hafızaya sahip olmanızı sağlamıyor. Beyin kimyasalları problemi olarak açıklanan ve tüm dünyada 20 milyon insanı etkisi altına alan Alzheimer’e karşı da neredeyse sigorta vazifesi görüyor.

Şöyle her şeyi hatırlayan, sürekli bir şeyler üreten bir zihninizin olmasını ne kadar çok isterdiniz değil mi? Zihnimizin açıklığı, hafızamızın kuvvetli oluşu sanıldığı gibi yalnızca zekilik derecemizle ilgili bir durum değil. Vasat zekaya sahip olan bir kişi bazı inceliklere dikkat ederek zihnini sürekli uyanık tutabilir.

Zihinsel egzersizler beynimizin aktif olmasını sağlar. İşleyen demir ışıldar, işleyen zihin de uyanık ve canlı kalmaya devam eder. Zihninizi işleyebilmek için başarabileceğiniz ama zor ve eğlenceli bir şeyler bulmalısınız. Mesela bir problemi ya da bilmeceyi, size sorulan mantık sorularını farklı yollardan cevaplamaya çalışın.

Beyninizdeki kelime haznesini artıracak bulmacalar çözün, yabancı bir dil öğrenin ya da öğrenme imkanınız yoksa bile belli başlı bazı kelimeleri ezberleyin. Böylelikle hem beyniniz için bir şeyler yapmış olursunuz hem de bir dile ait temel kelimeleri bilmenin verdiği avantajlardan faydalanırsınız.

Önemli telefon numaralarını yazmak yerine ezberde tutmaya çalışın, alışveriş listesini gruplandırarak aklınızda tutun, her gün en azından bir iki satırlık güzel bir söz ya da beyit ezberleyin.

Beğendiğiniz söz, fıkra, şiir gibi yazıları her zaman yanınızda taşıdığınız bir hafıza defterine kaydederek ezberlemeye çalışın.

Hayatınızda dönüm noktası olan güzel günlerin tarihini aklınızda tutun ve ara ara tüm ayrıntılarıyla o günleri hatırlamaya çalışın. Bu tarz aktivitelerle beyninizde canlanma olduğunu hemen fark edeceksiniz.

Fakat zihnimizi uyanık tutmak için sadece zihinsel egzersizler yeterli olmuyor. Stresle mücadele, beslenme alışkanlıklarımızı gözden geçirme, aşırı kilo almama, vücut sağlığımızı koruma ve bunun için bol bol egzersiz yapma, beyin gücünü geliştiren kuru üzüm, yeşil çay, balık ve balık yağı gibi bazı önemli besinlerin tüketimi yaşımız ilerlese de zihnimizin uyanık kalmasına neden oluyor.

Beyninizi Aktif Tutun Alzheimer’i Önleyin

Yapılan araÅŸtırmalara göre saÄŸlıklı bir beyin kendini düzenli olarak yenileyebiliyor. Kaliforniya Ãœniversitesi’nde Psikiyatri ve Davranış Bilimleri Profesörü olan Gary W. Small, günlük yaÅŸantımızda bazı ÅŸeylere dikkat ederek hafızamızı geliÅŸtirebileceÄŸimizi belirtiyor. Vurguladığı önemli bir nokta ise hafızamızın canlılığının ve geliÅŸiminin dünyada 20 milyon insanın hastalığı olan Alzheimer’e karşı koruma saÄŸlaması. GeçtiÄŸimiz yıllarda 93 yaşındayken ölen eski ABD BaÅŸkanı Ronald Reagan’la birlikte yeniden gündeme gelen Alzheimer, 65 yaÅŸ ve üzeri yaÅŸlılarda en sık görülen dördüncü hastalık. Bir beyin rahatsızlığı olan Alzheimer’le birlikte bilgiler ve zihinsel beceriler birer birer yitirilir. Hastalık, hafızayı ve düşünme, konuÅŸma gibi zihinsel iÅŸlevleri etkilemekle birlikte dalgınlık, ruh hali deÄŸiÅŸiklikleri, zaman ve mekan algılamasında bozukluklar gibi baÅŸka sorunlara da neden olur. Alzheimer’in ÅŸu an kesin bir tedavisi yok.

Uzmanlara göre, başlıca belirtisi unutkanlık olan bu hastalığa yakalanmamak için beyni aktif tutup zihni çalıştırmak gerekiyor. İstanbul Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Davranış Nörolojisi ve Hareket Bozuklukları Birimi Başkanı ve Alzheimer Derneği Başkanı Prof. Dr. Murat Emre’ye göre eğitimli insanlarda risk düşüyor. Beyni kullanmanın koruyucu bir etkisi var.

Stres Zihninizin Düşmanı

Sadece iyi bir hafızaya sahip olmayı değil Alzheimer gibi ciddi hastalıklara karşı korunmayı da sağlayacak olan zihin açıklığı için uzmanlar en başta strese dikkat çekiyor. Stresi azaltmak hem fiziksel sağlığınız hem de bellek potansiyelinizin güçlenmesi açısından oldukça önemli. Avrupa’da yapılan çalışmalar gün içerisinde ara ara uygulanan iki dakikalık stres atma egzersizlerini öneriyor.

Derin nefes alıp verme, Uzak Doğu orijinli pratik bir yoga ya da meditasyon (derin düşünme) aktivitesi bu egzersizlerden bazıları. Müslümanlıkta ise 5 vakit namazla gerçekleşen ruhsal arınma ve bedensel egzersizlerin bir çok fayda ve hikmetleri olduğuna inanılır (vardır diyelim çünkü zaten Müslümalıkta dyoruz.

Şüpheli bakıyouz gibi algılanabilir). Araştırmalara göre yeterli ve düzenli uyku ile kafein tüketimini azaltmak da stres seviyesini düşürüyor. Beklentilerinizin makul düzeyde olması ve sık sık gülümsemek strese kapılmaya engel oluyor. Stresten uzak durmakla birlikte sağlıklı beslenmeye de dikkat ederseniz beyin gücünüzü ciddi anlamda tetiklemiş olursunuz.

Besinler Zihin Açar

Kuru üzüm, brokoli, yeşil çay, balık ve balık yağı gibi zihni açan gıdalardan alır, bol bol egzersiz yapar, stresten uzak durmaya gayret eder ve bir takım sağlık önerilerini uygularsanız yaşınız kaç olursa olsun zihniniz tıkır tıkır çalışır.

Prof. Dr. Gary Small sağlıklı beyin için beslenme şeklini dört aşamada ele alıyor. Prof Small’a göre, öncelikle şişmanlamaya karşı korunmak amacıyla yenilen besinlerin kalori değerini iyi bilmek gerekiyor. Fazla kilolar, şeker hastalığı ve yüksek tansiyon gibi rahatsızlıklara yakalanma riskini artırıyor.

İkinci aşamada ise yediğiniz yiyeceklerdeki yağların vücudunuza etkisi hakkında bilinçli olmalısınız. Beyin için faydalı olan bu yağlar kategorisinde omega-3 ihtiva besinler ve yağlar; balık ve ceviz tüketimi oldukça önemli.Tam yağlı süt ve hayvansal yağlardan ise kaçınmanız gerekiyor.

Üçüncü kategoriyse, yüksek oranda antioksidan özelliğine sahip gıdaların bol tüketimiyle ilgili. Yüksek oranda C ve E vitamini içeren yeşil yapraklı sebzeler ile meyve türü besinleri bolca yemelisiniz. İngiltere’de yakın zamanda yapılan bir araştırmaya göre lahanagiller özellikle brokoli hafızayı geliştirebiliyor. Bunun yanında patates, elma, portakal, turp da hafıza üzerinde etkili.

Tüm bunlardan sonra tükettiğiniz karbonhidrat miktarını da kontrol etmeniz gerekecek. Hazır, işlenmiş yiyecekler ile fast food türü beslenme alışkanlığı kan şekerinizin yükselmesine ve neticede beyninizin iyi çalışmamasına sebep olabilir.

Hemen her sağlık meselesinde karşımıza çıkan egzersizler güçlü bir zihne sahip olmak ve Alzheimer’e karşı korunmak için de hayatımızda önemli bir belirleyici niteliğinde. Fiziksel egzersizler beyin sağlığımızı olumlu yönde etkiliyor. Bunun için bir aerobik salonuna üye olabileceğiniz gibi evde kendi kendinize uygulayacağınız basit ve faydalı egzersizleri de ihmal etmeyin.

Güçlü bir zihin sağlıklı ve dengeli bir yaşantı ile bire bir orantılı. Görülen o ki, zihnimiz ne boş yere kullanılmaya ne de ihmal edilmeye gelmiyor.

Parlak Bir Zihin İçin Bir Tavsiye

• Ondokuzuncu yüzyılda dünyanın en güçlü satranç ustaları olan Türkler, Araplar ve İranlılar yaptıkları uzun yolculuklarda zihinlerini uyanık tutmak için tahta ve taşlar olmadan birbirleriyle aynı anda satranç oynama alışkanlığına sahipti.

• Tıbbı-ı Nebevi’de bildirildiğine göre İmam Zühri hadis ezberlemek için kuru üzüm yemiş ve ekşi elma yemekten sakınmıştır. Tıbb-ı Nebevi’de hafızanın gelişmesi için her gün kuru üzüm, fıstık içi ve biberiye yemekten de bahsedilmiştir.

• Kuran’a bakmak ve Kuran okumak zihni dinlendiriyor, rahatlatıyor. Kuran’dan bir şey ezberlemek hafızayı güçlendiriyor ve unutkanlığı azaltıyor.

• Az yemek, az uyumak zihni canlandırıyor. İmam-ı Gazali (rah), Çok yiyen çok uyur, çok uyuyanın da ömrü boşa geçer. Çok yiyenin zekası ve zihni dumura uğrar, sözü ile çok yemenin zihni faaliyetleri körelttiğini dile getiriyor.

• Stresten ve gürültüden uzak durmak zihnin dinç kalmasını ve yıpranmasını azaltıyor.

• Ezber yapmak hafızanın işlev kapasitesini artırır. İşlenen demir ışıldar, işlenmeyen demir ise pas tutar, deyimlerinden yola çıkarak zihni çalıştırmanın parlak bir zihin için önemli. Şiir ezberlemek, güzel sözler ezberlemek.

Neslihan BEYHAN’ın bu yazısı Kasım 2005 tarihli SEMERKAND AİLE DERGİSİ’nin 3. sayısında ‘Zihin Açıklığı Nasıl Olur?’ başlığı ile yayınlanmıştır.

Paylaşmak Güzeldir

• 

•